Inzoomen 1: Surtout de Table 1888

INZOOMEN 1 - SURTOUT DE TABLE 1888 van C.J. BEGEER 

In het archiefstukken bevinden zich twee portefeuilles uit 1888. De ene, met blauw linnen omslag en gouden opdruk (inv.nr. 252), bevat twaalf katernen. Het eerste katern geeft de beschrijving van het gehele surtout de table en de andere elf katernen beschrijven de afzonderlijke onderdelen van het surtout. In deze gedetailleerde, Franstalige beschrijvingen worden de aantallen vermeld en wordt toelichting gegeven op de vormgeving, de stijl, de gebruikte technieken en de formaten. De andere portefeuille, rood linnen met zwarte opdruk (inv.nr. 253), bevat op karton geplakte foto´s van de verschillende onderdelen van het surtout. Hieronder is aantal voorbeelden te zien: een foto van de bonbonnière, de ets van de hoge compotier (een compotevaas met deksel die tegenwoordig als bloemenvaas wordt gebruikt), de ets en de foto van de grand vase en de ets en de foto van één van de spiegelplateaus voor een bloemenarrangement.

 

Het surtout bestond uit 81 onderdelen die alle zijn voorzien van sierlijke initialen ‘PWN’ (Prinses Wilhelmina der Nederlanden): een grote vaas, drie grote en twee kleine rechthoekige plateaus, alsmede twee ovale en vier ronde plateaus. Verder zijn er vier zesarmige, acht tienarmige en zeven twaalfarmige kandelabers en twintig bonbonnières, tien hoge compotevazen met deksel en twintig lage compoteschalen. Het surtout werd geleverd in 23 genummerde, eikenhouten kisten waarop een plaquette was bevestigd met de inscriptie: Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Wilhelmina der Nederlanden. Het surtout kostte fl. 100.000, een aardig kerstcadeau voor een achtjarig prinsesje!


Monogram 'P W N' op één van de onderdelen van het surtout de table
(foto Irene Meyjes)

Maurits Johannes Lens (1829-1897) ontwierp de verschillende onderdelen, waarbij hij zich liet inspireren door tekeningen van Juste-Aurèle Meissonnier (1695-1750), ontwerper aan het hof van Lodewijk XV. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar bij zijn vormgeving van de bonbonnières, waarbij de kristallen schelpen worden gedragen door lange, uitgerekte bladeren. De diverse plateaus die waren bedoeld voor bloemenarrangementen en de grote vaas zijn gedecoreerd met opkrullend zeeschuim, eveneens typerend voor de Lodewijk XVe stijl. De verschillende modelleurs die bij het boetseren van de wasmodellen voor dit surtout de table waren betrokken, worden in de literaire bronnen vermeld: Joseph Mendes da Costa, Lambertus Zijl, diens zwager Leonardus (J.Th.) Kamman en Maarten Zwollo. ¹ Uit overlevering van Cornelis Begeer, die in 1903 de firma C.J. Begeer had verlaten en voor zichzelf was begonnen, is bekend dat hij degene was die de Grande Vase heeft gemodelleerd en ook het ciseleerwerk daaraan heeft verricht. Hij verklaarde dat hij het leeuwendeel van het surtout heeft gemodelleerd en dat Kamman en Zwollo nooit aan het surtout hebben gewerkt. ²