Inzoomen 1: Tafelmiddenstuk

In de loop van de achttiende eeuw was een centraal tafelstuk tijdens feestelijke diners van stedelijke overheden, universiteits- en weeshuisbesturen, bruiloften en ambassadeurs-ontvangsten uiterst belangrijk. Het traditionele surtout de table, een tafelmiddenstuk met allerlei aanvullende serviesonderdelen, zoals voor suiker, specerijen, mosterd, olie en azijn in combinatie met kaarsenhouders, fruit- en confituremandjes en andere decoratieve voorwerpen, groeide in de achttiende eeuw uit tot een plateau, ook wel chemin de table genoemd. Vaak was zo´n plateau sierlijk gedecoreerd met allerlei figuurtjes en (tuin)architectonische elementen.¹ Deze traditie werd in de negentiende eeuw voortgezet, zij het dat de tafelmiddenstukken wat minder uitgebreid waren dan de achttiende eeuwse plateau's. De hoeveelheid presentatietekeningen in het archief van deze pièces de milieu bewijst dat bij een formeel diner een centraal geplaatst tafelornament, opgetuigd met bloemen en vruchten, niet mocht ontbreken.

Gerardus Willem van Dokkum, Presentatietekeningen van tafelmiddenstukken,
z.j.; inv.nr. 3051

Volgens De Dikke Ditz (het hedendaags etiquetteboek dat is gebaseerd op Amy Groskamp–ten Have´s Hoe hoort het eigenlijk?) stond tot na de Tweede Wereldoorlog nog immer een afgeleide van het tafelmiddenstuk als pronkstuk centraal: een sierlijk opgemaakte corbeille met vruchten, gedecoreerd met frisse bladeren en bloemen, passend bij het fruit in de schaal.


Gerardus Willem van Dokkum, Presentatietekening
van een tafelmiddenstuk, z.j.; inv.nr. 3051